Jak ogarnąć czasy

Zacznijmy od tego, że nie potrzebujesz książki do gramatyki. Wystarczy Internet. Stron wyjaśniających czasy jest mnóstwo i za darmo. Do każdego przemówi pewnie coś innego, dlatego nie będę podawać linków ani rekomendacji. 

Keep it simple. The shorter, the better.

Im krócej, tym lepiej. Sążniste wyjaśnienia powinny cię natychmiast odstraszyć. Zwykle wygląda to tak, niestety, że wyjaśnienia po polsku są przegadane. Wyjaśnienia na stronach po angielsku są znacznie bardziej praktyczne i zdroworozsądkowe. No, ale są po angielsku i ja rozumiem, że dla osób mało zaawansowanych to jest bariera.

To, czego naprawdę potrzebujesz, to najprostsze objaśnienie użycia i OKREŚLENIA CZASU (definitions of time). To one będą dla ciebie znakami drogowymi. Jeśli widzisz yesterday w ćwiczeniu, możesz śmiało obstawiać Past Simple, a recently to będzie Present Perfect.  

Przede wszystkim jednak, nim zaczniesz się czegokolwiek uczyć, musisz ustawić sobie te czasy logicznie.

                                         *  *  *

Nie będę też tutaj tłumaczyć wszystkiego od początku (bo wcale nie zrobię tego lepiej niż wiele innych źródeł). Ten post jest przeznaczony dla osób, które o czasach czytały już i próbowały się ich uczyć, ale dalej mają z tym problem.

Na początek oczywista oczywistość, ale wcale nie zawsze. Uczący się mają problem już z tworzeniem czasów. No, więc tak w skrócie: 

Jak się coś nazywa continuous to będzie z ing. A jak ing to zawsze z to be, w wersji teraźniejszej albo przeszłej. Czyli: continuous składa się zawsze z dwóch (albo więcej) części. Simple natomiast jest simple, czyli ma jedną formę.
Perfect natomiast jest zawsze tworzony przez have (w odpowiednim czasie) i III formę. Czyli jak coś się nazywa i Perfect i Continuous, będzie wszystko: have i ing

I have been doing.

Have i ing - pytania przez inwersję.
Simple - potrzebuje pomocy czyli słowa posiłkowego (do, did)


                                      *  *  *

Czasy układają się w pary Simple/Continuous. Pary takie lokują się w tym samym miejscu w czasie, różnią się tylko ASPEKTEM. 

Simple (bardzo w przybliżeniu) można porównać do polskiej formy dokonanej, continuous do niedokonanej.

I was reading a book = czytałem (niedokonana)

I read a book = przeczytałem (dokonana)

I tak jest w każdej parze Simple/Continuous.

I will be reading = będę czytać

I will read = przeczytam

I was reading a book when you came. – Czytałem (niedokonany, to się działo), kiedy przyszedłeś (dokonany, to był moment)

Ale uwaga: To porównanie ma krótkie nogi. Polskie czasowniki niedokonane służą do wyrażania także akcji powtarzającej się w przeszłości:

Na wakacjach opalałem się, zwiedzałem, chodziłem na spacery, jadłem w restauracjach.

Tu trzeba użyć Past Simple:

On holidays I sunbathed, did some sightseeing, went on walks and had meals in restaurants.

(W takiej sytuacji można także użyć used to).

Żeby użyć Past Continuous, czynność musi być w trakcie wykonywania, musi dziać się w danym momencie w przeszłości (który zwykle precyzujemy):

At 6 pm yesterday I was watching a film.

                                         *  *  *

Teraz, gdzie te czasy ulokować w czasie? 

Wygląda to w uproszczeniu tak:

             Present Simple / Present Continuous                TERAŹNIEJSZOŚĆ

                            Present Perfect Simple/  Present Perfect Continuous

                Past Simple / Past Continuous                                PRZESZŁOŚĆ

                            Past Perfect Simple/ Past Perfect Continuous

                                                                                                                

                ZAPRZESZŁOŚĆ

Mamy więc dwa czasy teraźniejsze, dwa przeszłe, a między nimi dwa Perfecty, które nazywają się PRESENT. To są czasy, które spajają przeszłość i teraźniejszość (a często błędnie postrzegane są jako czasy przeszłe!)

W zależności od kontekstu, tłumaczy je polskim czasem teraźniejszym albo przeszłym:

I have always liked animals - zawsze lubiłam zwierzęta (polski przeszyły, co przy okazji jest nielogiczne, czyż nie, bo lubię dalej)

I have had this car for 4 years - mam ten samochód do czterech lat (polski teraźniejszy)

I znowu Present Perfect Simple i Continuous różnią się aspektem:

I have done a driving licence – zrobiłem prawo jazdy

I have been doing a driving licence – w dalszym ciągu robię

Uczący się nagminnie mylą Perfecty teraźniejsze i przeszłe. I have been czy I had been to przecież żadna różnica. Różnica jest KOLOSALNA. Jesteśmy kompletnie gdzie indziej w czasie! Past Perfecty, dwa czasy zaprzeszłe, przychodzą po czasach Past Simple/Continuous., czyli po przeszłości.

I live in Kraków.                                                                       teraz

I have lived/have been living in Kraków for 10 years.

I moved to Kraków in 2007                                                   przeszłość

I had lived/I had been living in Warsaw before.

(W przypadku niektórych czasowników nie ma większej różnicy między Perfectem prostym i ciągłym, np. live, work, study).

Jak widać, Present Perfecty ciągną w górę (teraźniejszość), Past Perfecty, ciągną w dół, czyli w zaprzeszłość.

Dla każdego Perfectu płaszczyzną odniesienia jest Past Simple. Nie możliwa jest kombinacja Past Perfectu z Present Perfectem. Pomiędzy nimi jest zawsze Past Simple.

Since I started working here last year, I have met a lot of people (idziemy w górę, w stronę teraźniejszości)

Before I started working here, I had been out of work for some time. (idziemy w dół, do czasu wcześniej niż zeszły rok)

Różnica między Past Perfectem Simple i Continuous:

When I came home, he had prepared dinner = obiad był już gotowy

When I came home, he had been preparing dinner for an hour = od pół godziny przygotowywał obiad, obiad nie był jeszcze gotowy.

cdn